ÈSKE POVRETE A SE YON BAGAY IDEYAL LI YE?
Chapit 5, Lwa 10
Maimonides, Polymath ak Entelektyèl Tora a Anseye ke Moun Pov yo ap resevwa jis sa yo bezwen. Pou yo ka manje, bwè, epi sipòte kay pa yo selon mwayen yo ak selon pwosperite limite yap resevwa. Yo pa ta dwe chaje tèt yo [finansyèman] twòp.
Saj nou yo te kòmande ke fason ki apwopriye a (lit., 'nan fason yo nan peyi a') se ke yon moun ak mwayen limite pa ta dwe manje vyann twop eksepte lè li desire’l reyèlman (lit., 'sèlman dapre dezi li'), tankou vèsè a di, '...[epi w'ap di: 'Mwen pral manje vyann'] paske nanm ou vle manje vyann...' (Det. 12:20). Li sifi pou yon moun ki an sante manje vyann chak lavèy sabat (lit., 'soti lavèy saba rive lavèy sabat'). Men, si li gen mwayen ase rich pou manje vyann chak jou, li ka fè sa tou.
Saj nou yo te di ke yon moun ta dwe toujou manje pi pòv pase sa ki apwopriye pou li selon mwayen li, li ta dwe mete sa ki apwopriye pou li, epi li ta dwe onore madanm li ak timoun li yo plis pase sa ki apwopriye pou li.
Rambam (Maimonides) kontinye diskite sou konpòtman ki apwopriye pou etidyan Tora yo, semèn sa a konsantre sou fason li kenbe estanda lavi li.
Pou pati ki pi, pawòl Rambam yo semèn sa a se byen rasyonèl avek konprann, ki mande yon ti kras plis elisid. Savan an ta dwe fondamantalman viv dapre kapasite finansye li gen, pa vire byen lwen nan nenpòt kote, si pi lwen pase oswa anba mwayen li.
Premye mwatye konsèy Rambam la - ke nou pa eseye viv pi lwen pase mwayen nou - nou tout ka fasilman apresye. Nou dwe rekonèt ak reyalis sou sitiyasyon monetè nou an, asire w ke nou viv nan mwayen nou yo. Nou dwe evite presyon sosyal ki genyen nan anviwonman nou an — gade sou zepòl nou sou rad vwazen yo mete, vakans y ap pase, maryaj y ap fè, elatriye — yon bagay nou aksepte entelektyèlman, menm si nou pa pa toujou aplike nan pratik.
Dezyèm mwatye nan premye pwen Rambam a mwen te jwenn yon ti jan plis je-ouvèti. Nou ta dwe (plis oswa mwens) viv jiska estanda nou yo. Si yon moun se nan mwayen konfòtab, pa gen okenn gwo rezon ki fè yo refize li epi viv tankou yon èrmit. Si Bondye te beni w ak yon ti kras plis, poukisa pa apresye benediksyon an epi viv pi byen? Siyifikasyon an, nan kou, se pa etale richès yon moun oswa sèvi ak li sèlman pou pwòp rezon egoyis. Men, Tora a pa mande nou tou pou nou bay tout bagay ki depase minimòm la. Olye de sa, menm jan ak tout benediksyon, nou ka jwi sa L-rd te lèg sou nou, asire w ke yo rekonèt ak apresye Dye ki te akòde li a - epi tou pou nou jenere avèk li nan fason li sètènman vle.
Sanble gen yon move konsepsyon komen nan mitan anpil relijyon - Jidayis enkli - ke moun ki vrèman sen yo se pòv pousyè tè, oswa ke povrete se sèl fason ki vrèman relijye yo viv. Ki sa ki ta ka "pli sen" pase k ap viv ak dezi mizerab, tan frèt la koule nan yon apatman ki pa chofe nan panno kase, mete timoun yo nan kabann yo grangou chak swa? Ki jan yon moun ka montre plis devosyon ak devouman? Petèt nou menm tou nou idealize povrete abjèk granparan nou an Ewòp. Yon jan kanmenm, nou imajine, lè lavi te dezespere, tout moun te piye, enb, pasyans, stoik, ak jenere nan yon fay ak ti kras yo te genyen.
Ebyen, apa de revizyonis istorik la nan yon evalyasyon sa a (ki te deklare briskeman, pifò moun t ap kouri soti nan bezwen (ak relijyon) osi vit ke yo te kapab), Saj yo gen mwens santimantal sou povrete, e yo di pito sèk, "Yon pòv se konsidere kòm mouri” (Talmud Nedarim 64b). Ak lide a se pa tou senpleman paske yon moun konsa se prive ak grangou. K ap viv nan men nan bouch, toujou ap enkyete w sou pwochen repa a ak bòdwo nan pwochen drenaj yon moun. Li sap l 'nan vitalite li. Tout enèji li depanse nan enkyetid ak agravasyon. "Jou ane nou yo nan mitan yo se 70 ane, e si yo gen fòs 80 ane, ak aksyon ki pi fyè yo se sèlman travay ak doulè" (Sòm 90:10). Ak travay ak doulè sa yo pran yon gwo peyaj sou lapè tèt ou, relasyon li ak sante li.
Pou nou jis, Talmud la nan yon sèl kote ekri ke Dye te chèche nan tout bon kalite yo (Ebr., "middos") bay pèp Izrayèl la epi li pa jwenn anyen ki pi bon pase povrete (Chagigah 9b). Risk ki genyen nan laks ak asimilasyon yo pi gran an plis dòlote mòd vi nou yo ak pi laj opòtinite nou yo. Anplis de sa, gen sètènman plas pou kèk refi, nan viv pi senpman pase estanda yon moun - pa kontrèman ak jan jwif relijye detanzantan refize tèt yo sèten konfò ak plezi kenbe kondui debaz yo nan chèk (jan nou te diskite nan tan lontan an). Poutan, nan pifò pati, Jidayis pa konsidere vle ak privasyon kòm yon ideyal. Pa gen anyen ki mal nan jwi ak apresye benediksyon Bondye te akòde nou yo.
Plis jeneralman, Jidayis te toujou gen yon bò pratik nan li, gade pouswit richès (nan limit rezonab) kòm antyèman ki konsistan avèk fòm nan Tora. Pa gen okenn kontradiksyon nannan ant espirityalite ak fè lajan, menm yon anpil nan li, si G-d konsa grants ou - menm si nan kou, menm jan ak pifò tout aktivite monn nan, risk ki pa nye egziste.
Malgre ke nou pral diskite sou Dye vle nan semèn kap vini yo, gen pi wo tracks - ak plas pou moun yo depase madichon an lèzòm ke "avèk swe nan fwon ou pral manje pen" (Jenez 3:19), pifò nan nou kapab ak dwe touche kenbe nou. E si nou onèt ak pridan sou sa, Dye pral detèmine nan ki pwen efò nou yo beni. (Gade Talmud Niddah 16b ke si yon moun pral rich oswa pòv yo detèmine anvan nesans li. Sa depann de pwovidans diven - sèlman - epi pa ditou sou kapasite lòm nan. Anpil egzanp nan lavi reyèl nan sa a sètènman vin nan tèt ou ...) Men, si epi lè benediksyon yo vini, yo mande nou pou nou apresye sa yo te resevwa a epi pou nou toujou konnen Sila a ki te ba nou yo.
Pwoblèm final mwen ta renmen diskite se pwen final Rambam la - divizyon estanda lavi li an twa kategori (ki baze sou Talmud Chullin 84b). Yon moun ta dwe manje mwens byen ke li kapab peye, abiye selon mwayen li, epi pran swen madanm li ak timoun plis pase li kapab peye.
Divizyon sa a fasil pou konprann. Pou pwòp plezi nou, nou ta dwe ekonomize jis yon ti jan. Pa gen okenn rezon pou apresye vant nou (oswa nenpòt nan imajinasyon nou yo) nan tout limit nou kapab peye. Rad nou sepandan, ta dwe selon mwayen nou. Kòm Rashi, kòmantatè Talmud la ekri, nou pa ta dwe fè tèt nou wont lè nou abiye mal - oswa lè nou fè nenpòt bagay ki ka diminye pozisyon nou nan kominote a.
Finalman, nou dwe pran swen manm fanmi nou yo menm pi byen, pafwa (ak nan pratik pi fò nan tan an) depase kapasite finansye nou yo. Pandan Talmud la ap kontinye, “paske yo depann de li, alòske li depann de Sila a ki te pale a epi mond lan te vin egziste.” Pou tèt li, li se apwopriye fè ak yon ti jan mwens, epi sètènman rete nan mwayen li. Epi si pafwa li dwe fè san yo pa, li pa bezwen pè, paske li ka gen konfyans ke Seyè a ki nan syèl la pral ba li bezwen li yo. Men, li pa gen dwa enpoze yon gwo lafwa sou fanmi l. Yo gade sou li pou sipò, epi li dwe pran swen bezwen yo. Li pa ka jis di yo pou yo kenbe lafwa a epi tounen vin jwenn Bondye. Lafwa se yon kalite bèl bagay si ou atenn li tèt ou, men si ou pa la, pèsonn pa ka enpoze li sou ou soti nan san.
Anplis de sa, si yon moun k ap bay manje a santi l kapab espirityèlman travay yon ti kras mwens epi fè san li, sa se bèl bagay pou li, men li dwe pran manm fanmi l an konsiderasyon. Nou pa janm ka enpoze pwòp wo nivo pa nou sou lòt moun. E pi plis toujou, nou pral fè pitit nou yo yon move sèvis terib si fason vi nou transmèt yo ke lavi espirityèl la se youn nan privasyon. Nou kapab alèz pou tèt nou ak sakrifis tèt nou ak refi, men madanm nou yo ak pitit nou yo pa pral apresye ke yo mete l sou yo. Ak yon rezilta trè posib se ke timoun nou yo, lè yo rive nan laj, pral revòlte kont fason yo te konsidere lavi yo kòm yon enpozisyon endezirab. Trajik - men se pa etonan - gwo sakrifis paran yo souvan fè ti kras plis pase asire pwòp pitit yo pa pral swiv chemen yo.
Kidonk, Rambam semèn sa a ofri nou plizyè konsèy saj konsènan fason nou dwe kenbe nivo lavi nou. Apre sa, mwen te jwenn pawòl li semèn sa a entérésan rasyonèl ak agreyab. Nou pa bezwen (e nou pa ta dwe) kenbe estanda pi wo oswa pi ba pase mwayen nou yo. Ak nan allocation resous nou yo, priyorite yo bay depandan nou yo, nan depans lan nan pwòp plezi nou yo. Epi lè nou fè sa, nou kapab viv nan konfò ak oto-sifizans, kèlkeswa pozisyon nou nan lavi a, pou nou toujou rekonesan anvè Sila a ki te ban nou benediksyon nou genyen yo.
No comments: