KIJAN NAP RELE LAK SALE A
KI NAN TÈ SEN AN?
LAK SÈL OSWA LANMÈ MÒ?
Nasyon yo nan mond lan ap rele lak la Lanmè Mò, men Lak la rele Yam Ha'Melakh nan lang ebre a; an reyalite, lak sale sa a te gen anpil non atravè listwa a.
Ekriti Tora a tap fè referans ak lak sa a kòm "Lanmè Sèl oswa Yam Ha'Melakh nan lang ebre" (Nonb 34:3), Nap jwenn yon lot referens kom "Lanmè a" nan Ezekiel 47:8, ak "Lanmè Lès la" nan Joel 2. .
Lòt deziyasyon nan istwa a te gen ladan "Lanmè Asfalt", "Lamè ki san pa bon" ak "Lanmè Dyab la".
Li ka sanble difisil pou ou ka kwè l', men rejyon sa a te yon zòn ki te byen wouze, ki te Fertile anpil ak atirans li te tankou Jaden Edenn nan.
Men, jijman Letènèl te fè kont senk vil yo ki te nan vale a, ki te gen ladan yo vil Sodòm ak Gomò, te vin chanje fètilite nan zòn nan, jijman sa a nan zon nan te trasnfome plas la nan yon espas dezolasyon, ki reprezante jijman sou peche ak enjistis enstitisyonalize (Jenèz 13:10; Detewonòm 29:23; Jeremi 17: 6).
Evaporasyon an ki pandye sou Lanmè Sèl la ap ba li yon brouyar konstan sou sifas li. Sa fè sonje lafimen ki tap soti nan gwo fou a ki te monte nan fon an apre destriksyon 5 vil sa yo nan Jenèz la.
 |
| Larivyè Jouden |
MEN KISA NAP DI SOU LAK SA JODIA?
Lanmè Mò a oswa Yam Ha'Melakh, ke yap rele tou pa lòt non yo, se yon lak sèl ki bò larivyè Jouden an sou bò kote solèy leve a ak laJide nan lwès la. Li kouche nan yon Rift nan Vale larivyè Jouden an, ak aflu prensipal li se Rivyè Jouden an menm.
Apati 2019, sifas lak la se 430,5 mèt (1,412 pye) anba nivo lanmè, sa ki fè rivaj li yo pi ba elevasyon ki baze sou tè sou Latè. Li se 304 m (997 pye) pwofondè, lak hypersaline ki pi pwofon nan mond lan. Avèk yon salinite 342 g/kg, oswa 34.2% (an 2011), li se youn nan kò dlo ki pi sale nan mond lan[6] - 9.6 fwa pi sale ke oseyan an - e li gen yon dansite 1.24 kg/lit, ki fè naje menm jan ak k ap flote. Salinite sa a fè yon anviwonman piman bouk kote plant ak bèt pa ka fleri, kidonk non li. Basen nò prensipal Lanmè Mouri a se 50 kilomèt (31 mi) longè ak 15 kilomèt (9 mi) lajè nan pwen ki pi laj li.
Lanmè Mò a te atire vizitè ki soti nan basen Mediterane a pou plizyè milye ane. Se te youn nan premye resort sante nan mond lan (pou Ewòd Gran an), epi li te founisè nan yon gran varyete pwodwi, soti nan asfalt pou momifikasyon moun peyi Lejip rive nan potasyòm pou angrè. Jodi a, touris vizite lanmè a sou kòt Izrayelyen, Jordanyen ak West Bank li yo. Endistri touris Palestinyen an te rankontre ak kontretan nan devlope sou kòt West Bank la akòz okipasyon Izraelyen an.
Lanmè Mò a ap bese byen vit; sipèfisi li jodi a se 605 km2 (234 sq mi), ki te 1,050 km2 (410 sq mi) an 1930. Yo te fè plizyè pwopozisyon pou kanal ak tiyo, tankou yon pwojè pou Transpòte Dlo soti nan Lanmè Wouj pou ranpli Lanmè Mò, men pwopozisyon sa a te abandone.
No comments: